Panik atak, başda panik pozuntu olmaq üzrə bir çox psixiatrik pozuntularda və bəzi fiziki xəstəliklərdə görülən sıx qorxu, qayğı,narahatlıq qarışığı bir narahatçılıqdır. Günümüzün dəyişən, həyat mühitlərində, həyat qayğılarının artması, maddi və mənəvi xaos ilə qeyri-müəyyənlik vəziyyətinin yaratdığı “heçlik duyğusu” nun çoxalması paralellik göstərən panik atak, bütün dünyada cəmiyyət sağlamlığını təhdid edər ölçüyə gəlmiş vəziyyətdədir. Mütəxəssislər tərəfindən “psixoloji bir sindrom” olaraq təsvir edilməsinə qarşı, xəstə, əksəriyyətlə yaşadıqlarının həqiqətən fiziki qaynaqlı problemlər olduğunu amma kimsənin xəstəliyinin gerçək səbəbini tapa bilmədiyini düşünməkdədir. Həkimlərin xəstənin vəziyyətinə “psixoloji” diaqnozu qoymasının ardından, bu səfər də şüursuz xəstə yaxınlarının rəftarı xəstəyə zərər verməkdədir. Panik atağın əhəmiyyətsiz bir problem olduğunun düşünülməsi və adama “xəstəlik xəstəsi” yaraşdırmasının edilməsi çaxnaşma Ataklı xəstənin vəziyyətini çətinləşdirir. Özünü yalnız və çarəsiz hiss eden xəstə isə sonsuz caresizlik içinə girməkdədir. Xəstəliyin başlanğıc yaşı dəyişənlik göstərir. Uşaqlarda çox nadir ortaya çıxan xəstəliyin ilk ortaya çıxış illəri 18-25 yaş arasıdır. Xəstəlik 30-40′lı yaşlarda üzünü ciddi şəkildə göstərir. Panik atagın genetik olub olmadığı mövzusunda hər hansı bir tapıntıya rast gəlinməmişdir. Panik atak böhranı gəldiyində 5-45 dəqiqə davam etməkdə və şiddəti xəstədən xəstəyə dəyişməkdədir. Panik atak xəstənin həyat keyfiyyətini mənfi təsir edən bir xəstəlikdir. Böhranlar və ölüm qorxusu kimi səbəblərlə xəstə evdə tək başına qala bilməmə, tək başına çölə çıxamamak kimi mənfiliklərlə rastlaşır. Davamlı başına pis bir şey gələcəyi və heckimsenin ona kömək etməyəcəyinə qorxan bəzi xəstələr peşələrini ictimai həyatlarını buraxmaq məcburiyyətində qala bilirlər. Xəstə bəzən şüur altında yığdığı qorxularını sanki gerçəkmiş kimi görə bilər. Qorxuların və yaşananların ciddi alınmaması isə ailəvi əlaqələrin zədələnməsinə belə yol aça bilməkdədir. təcrid bir həyat yaşayan xəstələrin vəziyyəti isə ağırlaşmaktadır. Panik hücumla çaxnaşma pozuqluq eyni deyil. Panik pozuqluq ürək böhranı keçirəcəyini, öləcəyini, hücumların təkrar olacağını, iflic keçirəcəyini düşünərək davamlı narahatlıq, qorxu içində olmaq şəklindədir. Bu pozuqluq iki şəkildə bilər: agorafobili ya da agorafobisiz. Agorafobi yalnız qalma qorxusudur. Bağlı yerlərdən sıxlıq yerlərdən uzaq durma, evdə tək başına qalmaq istəməmə kimi vəziyyətlər görülür. Çölə yalnız çıxmaqdan qorxar və ictimai olmaqdan çıxar. Panik atak müalicəsi mümkün olan bir xəstəlikdir. Xəstəyə əvvəlcə xəstəliyi necə nəzarət edə biləcəyi tədris olunur. Bunu bacara bilən xəstə irəliləyən zamanlarda çaxnaşma hücumu tamamilə həyatından çıkartabilmektedir. Panik atak müalicəsindəki ən böyük problem xəstənin fiziki bir narahatlığı olduğuna inanması və bu səbəblə psixoloji dəstəyi gec axtarışıdır. Edilən araşdırmalar, çaxnaşma hücum diaqnozu qoyulan xəstələrin yüzdə yetmişinin xəstəliyin nə olduğunu tapmaq üçün ən az on həkimə getdiyini göstərir. Bir çox dəfə tam səhiyyə nəzarəti (check-up) etdirmiş və gərəksiz bir çox dərman istifadə olan xəstə doğru yerə gəldiyində çaxnaşma hücum diaqnozu qoymaq isə asan olmaqdadır. Psixiatrlar və psixoloqlar tərəfindən müalicə edilən və dövr dövr dərman istifadə da tələb müalicə mərhələsində xəstənin həkiminə güvənməsi çox əhəmiyyətlidir. Güvən duyulan və rahat hissedilən bir mütəxəssisə gedilməsi müalicə müddətini tezləşdirəcək. Müalicə əsnasında nəfəs və istirahət məşqləri, atağın üstünə getmə texnikası və əzələ gərginliyini yox etməyə istiqamətli təlimlər xəstəyə öyrədilməkdə və tətbiq olunmaqdadır. Ən tez istifadə psixoterapiya texnikası bihevioral-koqnetiv müalicə metodudur. Panik atağın bir psixoloji xəstəlik olduğu qavranmalı, buna görə müalicəyə davam edilməli psixoloquna güvənməlidir.
Validə Abbasova
Psixologiya və Konsultasiya Mərkəzinin psixoloqu
pcc.az
